Tonga Yanardağı Patlaması Öncesi Sismik Dalga Tespiti

Tonga Yanardağı Patlaması Öncesi Sismik İpuçları

İki yıl önce, Hunga Tonga-Hunga Ha’apai yanardağı, adayı neredeyse tamamen yok ederek büyük bir yıkıma yol açmış ve adanın tahliye edilmesine sebep olmuştu. Bu felaket, Tonga’nın küllerle kaplanmasına ve birçok can kaybına neden oldu. Doğal afetlerin önceden tahmin edilmesi oldukça zor olsa da, şaşırtıcı bir bulgu, bazı yanardağların devasa yıkıma neden olan patlamalarından önceki dakikalarda ipuçları verebileceğini öne sürüyor.

Bir araştırma ekibi, 2022 yılında Pasifik Okyanusu’nda meydana gelen büyük volkanik patlamadan önce, Dünya yüzeyinden geçen bir sismik dalga tespit etti. Bu veriler, uzaktaki sismometreler tarafından toplandı ve ekip, bu uzak sinyallerin bile insanların gelecekteki ani patlamalara hazırlanmalarına yardımcı olabileceğini öne sürdü. Erken uyarı sistemleri, kelimenin tam anlamıyla hayat kurtarıcı olabiliyor; büyük afetler öncesinde yapılacak herhangi bir uyarı, sadece birkaç dakika bile olsa, insanların gerekli önlemleri alabilmesi için önemli zaman kazandırabilir.

Patlamadan 750 kilometre uzaktaki Fiji ve Futuna’daki sismometre istasyonlarından gelen verileri inceleyen ekip, olaydan yaklaşık 15 dakika önce patlamanın yönünden yayılan Rayleigh dalgası adı verilen belirli bir tür yüzeyde seyahat eden sismik dalga tespit etti. Bu dalga, insanlar tarafından algılanamadı ancak sismometreler tarafından rahatlıkla tespit edilebiliyordu. Pazartesi günü Geophysical Research Letters dergisinde yayınlanan çalışmada, “Diğer sismik sinyallere ve uydu görüntülerine atıfta bulunarak, Rayleigh dalgasının görünür bir yüzey aktivitesi olmadan en önemli patlama öncüsü olduğu sonucuna vardık” ifadesine yer verildi. Makalede ayrıca, “Bulgularımızı ve önceki çalışmalarımızın sonuçlarını da dahil ederek, kaldera oluşturan patlamanın başlangıcına dair bir senaryo öneriyoruz” denildi.

15 Ocak 2022 tarihinde gerçekleşen bu rekor boyuttaki patlama, 58 kilometre yüksekliğe ulaşan volkanik püskürmesi ile şimdiye kadar kaydedilen en büyük örnek oldu ve sadece yarım saatte Dünya’nın mezosferine ulaştı.

Kaynak: Chip