Türkiye’nin en büyük Holdingleri Koç, Eczacıbaşı, Çalık, Doğan, Cengiz’in maden sevdası 

Toygun ATİLLA

Pekala madenciliğin en ünlü oyuncuları kimler?

Gelin Türkiye’nin en büyük holdinglerinin madencilik serüveninden birkaç örnek verelim.

KOÇ’UN MADEN FİRMASI: DEMİR

Türk madencilik dalının en eski oyuncularından biri olan Koç Holding’in Kurucusu merhum Vehbi Koç’un 1957 yılında kurduğu Demir Export, birinci olarak demir cevheri üretimine başladı. Sonraki yıllarda çinko, kurşun, gümüş, kömür ve bakıra ağırlaşan şirket, Divriği’de demir, Eynez ve Sivas Kangal kömür işletmelerini kurdu ve 16 yıl evvel birinci kere altın işine girdi. 2006 yılında Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nden ihale yoluyla Bakırtepe Altın Sahası’nı alan Demir Export, 2007 yılında çalışmalara başladı. 2016’da da birinci altın dökümünü gerçekleştirdi. Koç Holding’e ilişkin Demir, 2022 yılında birinci yurtdışını açılımını ise İrlanda’da Conroy isimli firmayla yaptı ve ülkede altın arayışına girdi.

KOÇ-FERNAS İŞTİRAKİ

Koç kümesinin kıymetli yatırımlarından biri de son günlerin en tartışmalı şirketi Fernas ile…
AK Parti Batman milletvekili Ferhat Nasıroğlu’na ilişkin Fernas Madencilik, çalışanların sebepsiz yere işten çıkartılmasının akabinde aksiyon yapan öteki çalışanların gözaltına alınması ile hala gündemdeki yerini koruyor.
Koç kümesi, Fernas Madencilik ile birlikte kurduğu DEFAŞ Madencilik A.Ş ile Soma’da ve Kırşehir’de kömür ocağı işletiyor, madencilik yapıyor.

MADENCİLİĞİN KIYMETLİ OYUNCUSU: ECZACIBAŞI

Madencilik bölümünün değerli oyuncularından biri de Eczacıbaşı. 1978 Eczacıbaşı’nın seramik fabrikalarına hammadde temini gayesi ile kurulan Esan, 1979’da Türkiye’deki birinci kil zenginleştirme tesisini kurduktan sonra 1985 yılında Türkiye’nin birinci feldspat flotasyon tesisinin kuruluşuna imza attı. 2021 yılında Türkiye’nin kurşun ihracatının yüzde 52’sini ve çinko ihracatının yüzde 9’unu tek başına sağlayan Esan, 40’tan fazla ülkeye ihracat yapıyor. İtalya’dan Çin’e kadar ofisleri bulunan Esan, yurtdışına birinci adımını Kazakistan’la attı. Şirket ayrıyeten Suudi Arabistan’da da paydaşlık yapma kararı aldı.

CENGİZ HOLDİNG MADENDEN VAZGEÇMİYOR

Madencilik dalına Eti Bakır ve Eti Alüminyum ile birinci büyük adımı atan Cengiz Holding, üç farklı üretim tesisi ve madenlere sahip. 2004 yılında özelleştirme kapsamına alınan Eti Bakır Küre Tesisleri ve Eti Bakır Samsun Tesisleri ile bu alana adım atan, akabinde 2005’te yeniden özelleştirme kapsamındaki Eti Alüminyum’u bünyesine katan Cengiz, 2006’da da Murgul Bakır Tesisleri’ni devraldı. 2007 yılında Halıköy Antimuan Tesisleri’ni, 2013’te de Eti Bakır Mazıdağı Tesisleri’ni alan Cengiz, Eti Alüminyum ile Türkiye’nin yıllık muhtaçlığının yüzde 10’u olan 82 bin tonluk bir üretim gerçekleştiriyor. Cengiz Holding, ayrıyeten geçtiğimiz yıllarda Sırbistan’ın en büyük madencilik şirketi RTB Bor’un ihalesiyle de ilgilenmişti.

Cengiz, son yıllarda altın madenciliğine odaklandı. 2021 yılında Cengiz Holding, kurtarılan Dağlık Karabağ Bölgesi’nde madencilik işine girdi. Azergold ile mutabakat imzalayan Cengiz, Gashgaçay, Elbeidash ve Ağduzdağ madenlerini Kalyon Grubu’yla ortak olduğu Artvin Madencilik şirketi kanalıyla 30 yıl işletecek. Cengiz ve Kalyon ayrıyeten Özbekistan’da da madencilik işine girmek istiyor.

SEKTÖRÜN SESSİZ OYUNCUSU: MNG

İstanbul Havalimanı’nı yapan firmalardan MNG ise madenciliğin sessiz oyuncularından. Son birkaç yıldır Afrika’da altına yönelen Holdingin çatısı altındaki Avesoro Resources, Afrika kıtasında bulunuyor. 2013 yılından bu yana faaliyet gösteren şirket, Liberya’da iki, Burkona Faso’da da bir madene sahip. Şirket, 2017 yılının birinci yarısında 120 bin ons altın üretti. Son açıklanan datalara nazaran, üretimin 320 bin onsun üzerinde olduğu tahin ediliyor. MNG son olarak 2016’da sahibi olduğu MNG Orko isimli firma aracılığıyla Kanada merkezli Aureus Mining şirketinin yüzde 55’ini 30 milyon dolara satın almıştı. Bunun karşılığı MNG, şu ana kadar 4 satın alma dahil, 400 milyon dolarlık bir harcama yaptı.

ÇALIK DA, DOĞAN DA MADEN ARIYOR

2009 yılında Kanadalı Alacer ile Türk madenciliğinin birinci büyük milletlerarası iş birliğini gerçekleştiren Çalık Kümesi, Lidya Madencilik çatısı altında faaliyetlerini sürdürüyor. Şubat 2024’te Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’ndeki faciayla gündeme gelen Çalık Grubu’nun iştirakleri ortasında Anagold, Artmin Madencilik, Kartaltepe Madencilik, Polimetal, Tunçpınar Madencilik şirketleri var. Çalık Kümesi, bu yılın temmuz ayında Gediktepe madenini Londra borsasında süreç gören ve özel emelli satın alma şirketi (SPAC) olan ACG Acquisition Company’ye 290 milyon dolar karşılığında satın almıştı.

Madenci Baba A.Ş. şirketi ile madencilik dalındaki faaliyetlerine 2020 yılında giren Doğan Holding, bakır, çinko, kurşun, nikel, altın, gümüş üzere metallere odaklanmış durumda. 13 adet metalik maden ruhsatı bulunan Doğan, geçen hafta Gümüştaş Madencilik ve Doku Madencilik’in satın aldı.

Doğan, Doku Madencilik’in yüzde 75’ini 13,5 milyon dolara ve Gümüştaş Madencilik’in yüzde 75’ini 123 milyon dolara devraldı. Doğan, öngörülen 12 milyon ton görünür rezervi olan maden alanlarından yıllık 1 milyon ton üretim ve 100 milyon dolarlık yatırım yapmayı hedefliyor.

patronlardunyasi.com