Uzayda görüntülenen “soru işaretinin” arkasındaki sır ne?

7 milyar yıl önce yaşanan büyük bir çarpışmaya kızılötesi olarak baktığınızda, garip bir şekilde ortaya çıkan, şaşırtıcı bir soru işareti şekliyle karşılaşırsınız. Bu olay daha önce üç veya dört kez görüldü ve görüş hattımıza göre bir galaksi birleşiminin devasa bir galaksi kümesinin yakınında yer almasından kaynaklanıyor.

Dikkat çekici bu sistem, galaksi kümesi MACS-J0417.5-1154’tü. Bu sistemin devasa merkezi galaksisi, etrafındaki uzay-zamanı bükerek kütleçekimsel merceklenme adı verilen bir etki yaratıyor. Bükülme, bir galaksi etkileşiminin ışığını büyütüyor ve bu sayede kırmızı bir galaksi ve mavimsi bir galaksi birbirine iyice yaklaşıyor. Kütleçekimsel mercek sayesinde, bu galaksiler beş kez görüntülenebiliyor.

İki görüntü, soru işaretinin tepesindeki eğriyi oluşturuyor. Başka iki görüntü, ortadaki merceğe neden olan devasa parlak galaksinin etrafında aşırı derecede bozulmuş bir şekilde görülüyor. Ne yazık ki soru işaretinin noktasını beşinci görüntü oluşturmuyor ve son görüntü sağ tarafta ince mavi bir galaksinin yanında görülüyor.

Sistem Hubble kullanılarak ultraviyole ışıkta zaten gözlemlendi, ancak JWST ile yapılan kızılötesi gözlemler bu uzak nesneler hakkında çok daha fazla bilgi eklenmesini sağladı. Evrenin çağları boyunca yıldız oluşumunu incelemek için hem kızılötesi hem de ultraviyole ışık boyları oldukça önemli rollere sahip. Benzer bir şekilde, galaksilerdeki yıldızların ne zaman, nerede ve nasıl oluştuğunu anlamak ve öğrenmek evrenimizin evrimine ışık tutmayı kolaylaştıracaktır.

Birleşen galaksilerde yıldız oluşumu oldukça yaygındır, ancak kütleçekimsel mercekten kaynaklanan bozulma düzeltilebiliyor. İlk bakışta sadece bir soru işareti gözükse de, ekip bu noktalarda neler olduğunu oldukça iyi bir şekilde belirleyebiliyor. Bu soru işaretinde görülen galaksilerin de aktif yıldız oluşumu işaretleri gösterdiği, ancak henüz galaksilerin şekillerinin çok bozulmamış olmasından dolayı bu çarpışmanın muhtemelen henüz erken devrelerinde olduğu belirtiliyor.

Bu galaksilerdeki yıldız oluşumunu ayrıntılarıyla anlatan bir makale, Royal Astronomical Society’nin Aylık Duyuruları’nda yayınlandı.